choroba Alzheimera

CHOROBA ALZHEIMERA

Choroba Alzheimera została rozpoznana i opisana już ponad 100 lat temu przez niemieckiego neuropatologa A. Alzheimera, określa się ją też często jako  demencję, lub otępienie. Dziś, po wielu latach badań i obserwacji możemy mówić, że znamy jej objawy i przebieg, jednak niestety, ciągle nie potrafimy jej leczyć.

Jest to choroba postępująca, nieuleczalna, należąca do grupy chorób neurodegeneracyjnych, prowadzi do śmierci chorego. Jej efektem jest zanik komórek nerwowych w mózgu; wraz z wiekiem komórki te zanikają u każdego człowieka, jednak u chorego na Alzheimera dzieje się to w zupełnie innym tempie

– szybko i podstępnie.

Choroba zwykle ujawnia się u osób w wieku 60-65 lat i dlatego jej wczesne symptomy często mogą być błędnie interpretowane jako związane z wiekiem lub stresem. Pierwsze zmiany polegają na kłopotach z pamięcią i „gubieniu słów”, później, oprócz pamięci, upośledzeniu ulegają takie czynności jak: rozumienie, liczenie, uczenie się, kojarzenie, orientacja w otoczeniu, zdolność oceny sytuacji, funkcjonowanie języka. Jeżeli nagle, niemalże „z dnia na dzień” widać tego typu zmiany w zachowaniu seniora, to znak,  że należy szybko zgłosić się do lekarza. Częściej jednak choroba rozwija się powoli, stopniowo narastają zmiany, które kładziemy na karb wieku – mówimy, że „dziadek ma już prawo zapominać”.

 

PRZYCZYNY

Choroba Alzheimera polega na tym, że w mózgu odkładają się złogi białek tworząc zwyrodnienia oraz powstają tzw. blaszki starcze pomiędzy komórkami nerwowymi. Zakłóca to prawidłowe funkcjonowanie neuronów, które degenerują się i obumierają. Takie „patologiczne zachowanie się” białek dzieje się w tych częściach mózgu, które odpowiadają za procesy pamięciowe, poznawcze i myślenie.

Zbyt duża ilość kwasu glutaminowego, który jako neuroprzekaźnik wpływa na przekazywanie wiadomości również pogłębia chorobę.

Jako przyczyny powstawania zmian patologicznych naukowcy podają miażdżycę naczyń mózgowych, wiek, podłoże genetyczne, niski poziom hormonów – niedoczynność tarczycy, czynniki środowiskowe, oddziaływanie metali na organizm  – nie ma jednak kategorycznych i jednoznacznych twierdzeń na temat przyczyn powstawania choroby Alzheimera. Nie wiadomo dlaczego u jednych osób powstają blaszki starcze  a u innych nie.

 

OBJAWY – OKRES WCZESNY

– problemy z pamięcią świeżą (trudności z zapamiętaniem nowych informacji),  zapominanie i mylenie słów, chaos w myśleniu i mówieniu, problemy z liczeniem i cyframi, trudności w myśleniu abstrakcyjnym, rozwiązywaniu problemów, częste zmiany nastrojów, zmiany osobowości – rozdrażnienie, nerwowość, płaczliwość, przygnębienie, zamartwianie się drobiazgami, nieumiejętność panowania nad emocjami,  gubienie przedmiotów, trudności w wykonywaniu codziennych czynności;

 

OBJAWY – OKRES POŚREDNI

– utrata orientacji w czasie i przestrzeni (trudności z trafieniem np. do łazienki), zaburzenia mowy i rozumienia, ciągłe poszukiwanie różnych rzeczy w domu, całkowita utrata zdolności pamiętania i powtarzania nowych informacji, pamięć o przeszłości jest bardzo słaba, brak dbałości o higienę i ubiór, powtarzanie tych samych pytań i historii, arogancja w zachowaniu; chory przestaje poznawać siebie i swoich bliskich, może mieć halucynacje wzrokowe i słuchowe;

 

OBJAWY – OKRES CIĘŻKI

– chory traci całkowicie możliwość samodzielnego funkcjonowania – nie chodzi, nie je, nie połyka, nie kontroluje zwieraczy, przestaje mówić, zapada w śpiączkę, w czasie której umiera.

 

JAK POMÓC

Postawienie właściwej diagnozy lekarskiej pozwala na szybkie zorganizowanie pomocy choremu, bo choć tej choroby nie można wyleczyć, ani nawet zatrzymać, to leczenie objawów w początkowych stadiach pozwala na lepsze funkcjonowanie osoby chorej w życiu codziennym. Co można zrobić po postawieniu diagnozy?

  1. Rozmawiać z bliskimi o chorobie, starać się ją  „oswoić” i poznać, przekonywać chorego  o naszym stałym wsparciu i pomocy, okazywać zrozumienie dla jego zmienionego zachowania;
  2. Zorganizować choremu czas tak, aby był  jak najbardziej aktywny intelektualnie i ruchowo – uczestniczenie w grupach wsparcia pomoże zrozumieć mechanizmy choroby, uświadomi, że nie jest się samemu ze swoimi trudnościami, pokaże jak inni radzą sobie w podobnych sytuacjach; uczestniczenie w specjalnych programach pomoże utrzymać sprawność intelektualną jak najdłużej na możliwie najwyższym poziomie – chodzenie na lekcje i odrabianie zadań domowych zmusza naszego chorego do stałego i regularnego  „używania mózgu” – zajmuje mu  czas i daje możliwość bycia między ludźmi. Obecnie powstaje coraz więcej domów opieki dziennej dla seniorów, które oferują opiekę i zajęcia terapeutyczne (w zależności od schorzenia) od poniedziałku do piątku, w wybranych godzinach (jak w szkole).
  3.  Podawanie leków, które zmniejszają stężenie neuroprzekaźnika (kwasu glutaminowego) i nie dopuszczają do rozpadu substancji potrzebnej do komunikowania się neuronów. Mimo, że nie leczą, to jednak korzystnie zmieniają przebieg choroby , poprawiają zdolności umysłowe chorego. Polepszają więc codzienne funkcjonowanie naszego seniora i utrzymują jakość jego życia na możliwie wysokim poziomie.

Choroba Alzheimera to wielka próba i dla samego chorego i dla jego bliskich, dlatego tak ważne są kontakty rodzinne, szczere rozmowy i oczywiście dobrze postawiona diagnoza, ponieważ szybkie wdrożenie terapii może wydłużyć nawet do dwóch lat czas samodzielnego funkcjonowania chorego.

 
autor.n.podst.dost.mat. K.G.