Aktualności

Osteoporoza

OSTEOPOROZA

Dawna nazwa tej choroby „zrzeszotnienie kości” doskonale ją obrazuje, bo rzeszoto to rodzaj sita o dużych dziurach, często mówi się też, że polega na tym, że „brakuje kości w kościach”. Charakteryzuje się tym, że osłabiona jest struktura przestrzenna kości i ubywa masy kostnej. W efekcie kości są osłabione, zagrożone łamliwością i bardzo podatne na złamania.

Najczęściej spotykanymi typami osteoporozy są:

  1. osteoporoza pomenopauzalna – występuje u kobiet po menopauzie, po 50 roku życia, powstaje z powodu niedoczynności jajników i zmniejszonego poziomu estrogenów; w pierwszych latach menopauzy regularnie ubywa masy kostnej (do 3% rocznie);
  2. osteoporoza w wieku podeszłym – występuje u osób starszych, po 65 roku życia, przyczyną jest związany z wiekiem i sposobem odżywiania niedobór wapnia i niski poziom witaminy D;
  3. osteoporoza wtórna – jako „towarzysząca” innym chorobom, m.in. wątroby, zaburzeń gospodarki hormonalnej, reumatoidalnego zapalenia stawów, zwyrodnienia stawów, cukrzycy, unieruchomienia, zażywania leków;

Starzenie się układu szkieletowego jest procesem nieuchronnym, tak jak utrata gęstości kości – u kobiet rozpoczyna się około 40 roku życia a u mężczyzn około 45. Na początku choroba nie daje żadnych objawów, nazywana jest „cichą epidemią”, ponieważ rozwija się podstępnie, cicho, w ukryciu i często dopiero, gdy po niewielkim urazie, dochodzi do złamania kości, zaczynamy się zastanawiać, co to może być.

 

OBJAWY

– złamanie przedniej krawędzi kręgu – często przebiega bez bólu lub z niewielkim bólem przy staniu lub siadaniu;

– nagły, niespodziewany ból przy prostych, codziennych czynnościach, kaszlu, kichaniu, pochylaniu;

– złamanie przednich części wielu kręgów, często ukryte, prowadzące do obniżenia wzrostu i przygarbienia

  (tzw. starczy garb);

– przewlekłe bóle kręgosłupa interpretowane jako zwyrodnienia związane z podeszłym wiekiem;

– złamania kości długich przy niewielkich urazach – przedramienia w nadgarstku, kiedy podczas upadku chory chce się podeprzeć ręką, złamanie szyjki kości udowej, połączone z tak silnym bólem, że chory nie jest czasem w stanie wezwać pomocy – te złamania są wyjątkowo niebezpieczne, ponieważ konieczna jest interwencja chirurgiczna i leżenie w szpitalu, występują powikłania kardiologiczne, oddechowe i nerkowe -śmiertelność po tych urazach wynosi do 25%.

 Diagnostyka w kierunku osteoporozy jest szczególnie wskazana dla  kobiet po menopauzie, dla mężczyzn po 65 roku życia, dla osób, u których wystąpiło utrwalone garbienie, przewlekły ból kręgosłupa, czy „nieuzasadnione złamanie” przy drobnym urazie.

 

PRZYCZYNY

Podstawowe przyczyny występowania osteoporozy to zbyt wczesne przekwitanie organizmu oraz zaawansowany wiek, istnieją jednak dodatkowe czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia choroby:

– nieprawidłowa dieta, szczególnie brak wapnia, witaminy D, niedobory białka;

– podłoże genetyczne;

– długotrwałe unieruchomienie;

– przyjmowanie niektórych leków (nasenne, hormony tarczycy, heparyna, kortykosterydy, barbiturany);

– picie alkoholu, palenie papierosów;

– współwystępowanie innych chorób (niedoczynność przysadki, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, kamica nerkowa, alkoholizm, choroby wątroby);

– szczupła budowa ciała;

Estrogen u kobiet i testosteron u mężczyzn – ważne jest utrzymanie właściwego poziomu tych hormonów, ponieważ ich niedobory sprzyjają rozwojowi osteoporozy.

 

DIAGNOZA

Aby rozpoznać chorobę lekarz musi przeprowadzić szczegółowy wywiad na temat wcześniejszych złamań i indywidualnie występujących czynników ryzyka, decydujące jest badanie densytometryczne kośćca, które określa gęstość mineralną kości ( wskaźnik BMD), zleca się też badania laboratoryjne stężenia wapnia i fosforu, oraz biopsję kości. Ocenia się BMD tych odcinków układu kostnego, które najczęściej się łamią.

 

LECZENIE

Jedynym i najważniejszym celem leczenia osteoporozy jest zmniejszenie ryzyka złamania kości. Aby poprawić wytrzymałość mechaniczną kości i zapobiec złamaniom lekarze zalecają jednoczesne stosowanie dwóch rodzajów leków, uzupełniających się, które:

– hamują działanie komórek niszczących kości i

– pobudzają do działania komórki odbudowujące kości.

Oprócz farmakologii, proces leczenia obejmuje również, a może przede wszystkim, całą listę działań związanych ze zmianą stylu życia chorego.

… czyli

CO  NALEŻY  ROBIĆ

– zapobiegać upadkom, złamaniom a tym samym unieruchomieniu się na dłużej;

– zmienić sposób życia (odpowiednia dieta, odstawienie alkoholu, papierosów);

– utrzymywać właściwy poziom wapnia i jego związków, fosforu, magnezu, witaminy D i białka;

– utrzymywać właściwy poziom hormonów w czasie przed- i po- menopauzie;

– uprawiać sport tak, aby wzmocnić kości, mięśnie i ustabilizować postawę (przygotowywać kościec do wieku dojrzałego).

W sytuacji, kiedy tak dużo wiemy o osteoporozie i o przyczynach jej powstawania, mamy naprawdę ogromne możliwości aby  codziennie, skutecznie wspomagać swoje kości i  dbać o ich budowę. Właściwy sposób odżywiania i zdrowy styl życia odgrywają olbrzymią rolę w walce z „cichym złodziejem kości”- opłaca się zadbać o siebie – jeść i żyć świadomie.

 
autor.n.podst.dost.mat. K.G.